Brussel, hoofdstad van Europa, toneel van schietpartijen en laboratorium voor dialoog tussen doven, is deze maand terug met zijn politieke soap: we dachten dat de Regio op sterven na dood was, maar verrassing, er is beweging! Na meer dan een jaar van institutionele coma en nucleaire onderzeeër-achtige onderhandelingen (onzichtbaar, geluidloos), hebben vier partijen het briljante idee gehad om een “bemiddelaar” aan te stellen om de hoop en, misschien, een regering nieuw leven in te blazen. Les Engagés, MR, PS, Groen, Open VLD en Vooruit blazen in een haast gechoreografeerde beweging de besprekingen nieuw leven in. Als het lichaam beweegt, moet het nog leven, toch? We klampen ons vast aan deze hoop als een metrokaartje in de spits.

Maar inhoudelijk is het ongekend, zelfs voor Brussel: meer dan 14 maanden zonder regering, net lang genoeg om te leren hoe je “bemiddelaarsopdracht” uitspreekt zonder te giechelen van wanhoop. Het schouwspel is totaal: dossiers in de wacht, projecten in het ongewisse, budgettaire urgentie en groeiende sociale spanningen. De partijen wedijveren met elkaar in creativiteit… om de spanning te verlengen! Voorlopige begrotingen worden gestemd, de schuld wordt uitgesteld, we wachten – maar we regeren niet. Achter de schermen betreurt iedereen het onvermogen om “ego opzij te zetten” om te redden wat er te redden valt.

Begrotingen aan flarden en kapitaal “onder curatele”?

Wat de begroting betreft, is het een feest in de afgrond: de gewestelijke schuld is door het dak gegaan, van 5,5 miljard euro in 2018 tot 14,5 miljard euro in 2024. Het tekort explodeert, inkomsten smelten als sneeuw voor de zon en er wordt gesproken over een financieel resultaat in 2025 van meer dan 1,5 miljard euro. De Nationale Bank luidt de noodklok, de vereniging van KMO’s staat met de handen in het haar, de regionale kredietlijn is met meer dan de helft verminderd en de belastingrating dreigt in te storten.

Op het terrein zijn de gevolgen niet bijzonder: tunnels geblokkeerd, de metro buiten gebruik, renovatiewerkzaamheden stilgelegd, 75% van de werkzaamheden opgeschort bij gebrek aan premies. De economie houdt weliswaar stand, maar de druk neemt toe. De ene bezuiniging na de andere: minder steun voor precaire buurten, een stijging van de huurprijzen in de openbare huisvesting met 3,4%, een welig tierende onveiligheid… en altijd de knagende indruk dat de Brusselse verkozenen op een andere planeet wonen, dichter bij Andromeda dan Molenbeek.

Wat is de Brusselse schuld?

De Brusselse schuld verwijst naar alle leningen die het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft aangegaan om zijn overheidsuitgaven te financieren (infrastructuur, transport, sociale hulp, gezondheid, enz.) wanneer zijn inkomsten (belastingen, federale subsidies) ontoereikend zijn om deze uitgaven te dekken.

Concrete cijfers om te onthouden

• Huidig bedrag: In 2024 bedroeg de regionale schuld meer dan 14,5 miljard euro, terwijl de jaarlijkse inkomsten (geld dat de regio binnenbrengt) iets minder dan 7 miljard euro bedroegen.

• Alarmerende verhouding: Dit betekent dat de schuld 230% van de jaarlijkse inkomsten bedraagt. Met andere woorden, voor elke euro die wordt verdiend, heeft Brussel een schuld van 2,3 euro! Ter vergelijking: Wallonië zit op ongeveer 214% en Vlaanderen op slechts 61%: Brussel zit dus ver boven het nationale gemiddelde.

Waarom is het zover gekomen?

1. De uitgaven zijn hoger dan de inkomsten: De overheidsuitgaven in Brussel zijn in vijf jaar tijd met 17,4% gestegen, veel sneller dan de inkomsten (belastingen).

2. Opeenvolgende crises: COVID-19, inflatie, het Oekraïense conflict… De regio heeft de economie, de inwoners en de openbare diensten moeten ondersteunen met uitzonderlijke maatregelen die de tekorten hebben doen toenemen.

3. Slecht beheer en politieke impasse: Doordat er geen regering kan worden gevormd, kunnen er geen maatregelen worden genomen om de uitgaven te beperken en de inkomsten te verhogen, met name door fraude te bestrijden, uitkeringen beter te controleren of bepaalde diensten te herstructureren.

4. Sneeuwbaleffect: hoe meer de schuld toeneemt, hoe meer rente er betaald moet worden… wat betekent dat er minder geld beschikbaar is voor investeringen en overheidsbeleid, en de spiraal gaat door.

Politici hebben geen voeling met de werkelijkheid

Denk aan Brussel als een Erasmusstudent die net een bankrekening heeft geopend… en de magie van de uitgestelde debetkaart heeft ontdekt:

• Hij verdient €700 per maand (beurs, bijbaantje, hulp van ouders)

• Maar hij geeft €840 uit, omdat hij elke avond uitgaat, nieuwe sneakers koopt, de flat een nieuwe look geeft en natuurlijk “vrienden uitnodigt – ik trakteer deze keer!

• Om het gat te dichten, zet hij alles op de creditcard.

• Als gevolg daarvan was hij de bank aan het einde van het jaar €1.450 schuldig (gelijk aan twee maanden inkomen, en een beetje meer als de rente erbij wordt opgeteld).

Het probleem? In plaats van te minderen met feesten of op zoek te gaan naar een zomerbaantje, bestelt de student liever… een nieuw paar sneakers “want het is het tenslotte waard”. En hij begint rente te betalen en vraagt zelfs zijn vrienden om voorschotten (die ongeduldig worden). De kaart warmt op, de bank raakt geïrriteerd, maar het feest gaat zo goed mogelijk door, tot de dag dat… er geen kaarten meer worden geaccepteerd, de bankier opduikt bij de flat en het totale paniek is.

Dit is hoe schuldmanagement er momenteel uitziet in Brussel: er gaat te veel uit, er komt te weinig binnen, maar alles wordt behandeld alsof het normaal is – tot aan de muur!

Waarom Brussel in een impasse zit: de (on)blijvende soap van politieke ego’s

1. Een jaar zonder regering: recordbrekende muzikale zetel
   Brussel zit al meer dan een jaar zonder echte gewestregering. De verkiezingen zijn achter de rug, iedereen heeft goed onderhandeld, maar blijkbaar heeft niemand een vrije stoel gevonden. Het resultaat: nog steeds geen coalitie, geen grote hervormingen, alles ligt stil – en het Gewest overdenkt zijn budgettaire en sociale noodsituaties… alsof je naar een brand kijkt vanuit je zetel.

2. Georganiseerde blokkering: wie wil wie niet?
   Het grote spel hier is niet echt regeren, maar niet regeren met de verkeerde buurman:

• De Vlaamse partijen (Groen, Open VLD, Vooruit… en zelfs de N-VA) zijn perfect bereid om aan dezelfde tafel te gaan zitten, te discussiëren over thema’s, compromissen en de toekomst van het Amerikaanse vangnet. Samenwerken aan Nederlandstalige kant is bijna een familietraditie… behalve dat het stopt aan de deur van de Franstalige woonkamer.

• Aan Franstalige kant is het de PS die de grootste “rode lijn” heeft getrokken: een totale weigering om met de N-VA te regeren. Ja, dezelfde N-VA die… stilletjes de federale regering leidt met brille en onverzettelijkheid. Maar in Brussel lijkt het erop dat de PS liever zijn hoed opeet dan een onderhandelingstafel deelt met Bart De Wever of zijn vrienden.

• De situatie is des te Ubuesker omdat, in termen van electorale rekenkunde, een brede alliantie binnen handbereik zou zijn: alles wat de PS zou moeten doen is ook maar een lepel ego inslikken, en de regering zou eindelijk van de grond komen. In plaats daarvan houdt iedereen voet bij stuk in de hoop (we weten niet welke) dat de ander zal toegeven.

3. Budgettaire gevolgen: onder perfusie en perfidie
   Deze politieke koude oorlog heeft zeer tastbare gevolgen: het Gewest werkt met voorlopige begrotingen, de schuld explodeert als een Hollywood blockbuster, investeringen zijn bevroren en subsidies sijpelen naar verenigingen. Scholen, ziekenhuizen, openbaar vervoer en sociale diensten liggen stil terwijl iedereen wacht op een gestructureerde begroting… die er nooit komt.

4. Totale ontkoppeling: Brussel, planeet Mars
   In het hart van dit schaduwtheater zien burgers onveiligheid, criminaliteit, algemene vermoeidheid en een gevoel van verlatenheid toenemen. En ze hebben steeds meer de indruk dat hun gekozen vertegenwoordigers Risk spelen onder insiders, zonder zelfs maar uit het raam te kijken naar de dagelijkse realiteit van Brussel.

5. De dreiging: onder federaal toezicht geplaatst worden
   Door niets te doen, is de echte dreiging voor Brussel om onder federaal toezicht geplaatst te worden: met andere woorden, Brussel zou zijn autonomie verliezen, het beheer zou overgenomen worden door de federale regering en het Gewest zou het lachertje van de onderhandelingstafels worden. Een worst-case scenario … maar wel een scenario dat serieus overwogen begint te worden in de wandelgangen.

Dit is hoe Brussel ervoor staat: Vlaamse partijen die openstaan voor samenwerking, een Socialistische Partij die elke toenadering tot de N-VA blokkeert (terwijl ze er op federaal niveau wel mee samenwoont: zoek de vergissing), en 1,2 miljoen Brusselaars die gegijzeld worden door een eindeloze politieke episode. De bal ligt in het kamp van degenen die baat zouden hebben bij een beetje ego-boosting!

Van bil gaan

Het zou grappig kunnen lijken, als het niet tragisch was: Brussel, de wereldstad, de hoofdstad van de jetlag, dreigt volledig verlamd te raken, zelfs onder curatele te worden gesteld. Zolang de ego’s van de machthebbers aan de bank gekluisterd blijven, zijn het de begrotingen die de prijs betalen en de burgers die lijden – geen hervormingen, geen visie, zelfs geen schijn van bestuur. De laatste ironie is dat er ondanks alles nog wat leven in het lijk zit: “de onderhandelingen worden hervat”, wordt ons verteld. Dus ja, sta op, beste Brusselse leiders, want als u dat niet doet, loopt de hoofdstad van Europa het risico de hoofdstad van de chaos te worden.

En om de Brusselse man in de straat te parafraseren: “als het lichaam nog beweegt, is er hoop”. Maar misschien moeten we ophouden ter plekke te dansen.

Brussel, dat het “zorgeloze Erasmus” van de overheidsbegroting is geworden, blijft de kaars aan beide uiteinden opbranden – tussen geïmproviseerde feestjes over kolossale schulden en politieke onderhandelingen die lijken op een marathon van “je schiet of je wijst” waarbij niemand echt op scoren rekent. Na meer dan een jaar schaduwregering vraag je je af of de regio geen levensgroot ontsnappingsspel is geworden, waar de enige uitweg is om eindelijk een echte beslissing te nemen.

Dus, aan al onze politieke strategen in Brussel: het is allemaal goed en wel om de onderhandelingswals te dansen en over de toekomst te praten, maar het zou nu een goed moment zijn om te stoppen met het bestellen van mojito’s op de collectieve creditcard. Want, spoiler alert, de bankier belt aan en hij is niet bepaald van plan om de tour te hervatten.

Laten we onze ego’s opzij zetten en de strategie van “wie het laatst overeind blijft, betaalt de rekening” inruilen voor een echt gezamenlijk overlevingsplan. En laten we vooral geen smoesjes meer verzinnen – het is nu tijd om op te staan, tenzij we van Brussel een museum van administratieve chaos willen maken!

Kom op, we kijken naar jou. Vingers gekruist … maar niet te lang, want je bankkaart wordt al heel donkerrood.

Alice Vandendorpe

Alice Vandendorpe est une rédactrice chevronnée avec plus de 10 ans d’expérience dans le journalisme. Elle excelle dans la création de contenus captivants et informatifs, et dirige notre équipe avec passion et dévouement.