Brussel versnelt zijn energietransitie met innovatieve projecten die zonne-energie, windenergie, geothermische energie en energiegemeenschappen combineren. Het doel is om koolstofneutraliteit te bereiken tegen 2050 en het gebruik van fossiele brandstoffen uit te faseren tegen 2025-2030.

De klimaatnoodtoestand in het hart van de Brusselse actie

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft zichzelf ambitieuze doelen gesteld: de uitstoot van broeikasgassen met 55% verminderen tegen 2030 en koolstofneutraliteit bereiken tegen 2050. Deze transformatie zal in 2025 versneld worden met concrete projecten die een revolutie teweeg zullen brengen in het energielandschap van de hoofdstad.

Sinds de goedkeuring van het Air-Climate-Energy Plan in april 2023 richt het gewest zich op een geïntegreerde aanpak die lokale hernieuwbare energieproductie, energie-efficiëntie en solidariteit tussen de burgers combineert. De resultaten zijn al tastbaar: meer dan 23.000 gecertificeerde fotovoltaïsche installaties, energiegemeenschappen met meer dan 1.000 deelnemers en proefprojecten die Brussel positioneren als laboratorium voor Europese energie-innovatie.

Fotovoltaïsche zonne-energie: een succesverhaal in Brussel

Indrukwekkende cijfers

Op 7 januari 2025 telde het Brussels Gewest 23 316 actieve, gecertificeerde fotovoltaïsche installaties Dit is een spectaculaire stijging van het aantal fotovoltaïsche installaties sinds ze voor het eerst werden geïnstalleerd in 2006. Deze groei is te danken aan effectieve ondersteuningsmechanismen: regionale stimuleringsmaatregelen, belastingvoordelen en groene certificaten die investeringen in fotovoltaïsche energie bijzonder aantrekkelijk maken.

Het potentieel blijft enorm: 20 miljoen m² daken hebben een uitstekend potentieel voor zonne-energie, maar slechts 3% van de Brusselse daken zijn uitgerust met panelen. Met de interactieve zonnekaart (cartesolaire.brussels) kan elke inwoner van Brussel gratis het potentieel van zijn dak berekenen en zo de toegang tot deze technologie democratiseren.

Opbrengst en prestaties

Fotovoltaïsche panelen in Brussel hebben een jaarlijkse opbrengst van jaarlijkse opbrengst van 12 tot 16%. produceren tussen 120 tot 160 kWh per m² per jaar . Onder optimale omstandigheden genereert een installatie van 1 kWp bijna 1.000 kWh per jaar, waardoor een gemiddeld huishouden ongeveer 30% van zijn eigen productie kan verbruiken, waarbij het overschot wordt teruggeleverd aan het elektriciteitsnet.

De toelating van “plug and play” fotovoltaïsche panelen vanaf april 2025 zal de toegang tot deze technologie verder vereenvoudigen, met de verplichting tot aanmelding maar zonder omslachtige administratieve procedures.

Windenergie in de stad: innovatie en vooruitzichten

Eerste prototype in Laken

In september 2024 huldigt de Stad Brussel de eerste eerste stedelijke windturbine op het dak van een torenflat aan de Avenue de l’Héliport in Laken. Dit proefproject, ontwikkeld in samenwerking met de Waalse start-up Renewind (onderdeel van de Sonaca groep), is een belangrijke stap in de diversificatie van de energiemix van de hoofdstad.

Dit prototype van een windturbine, ontworpen om de versnelling van wind aan de rand van een dak te benutten, kan het volgende opwekken tussen 1 en 3 MWh per jaar opwekken . Het doel van het eenjarige pilotprogramma is om de prestaties in de praktijk te beoordelen in een stedelijke omgeving, voordat het systeem op grotere schaal wordt uitgerold.

Ambitieuze doelstellingen

De stad Brussel heeft zich tot doel gesteld om tegen 2030 6 GWh groene en lokale elektriciteit tegen 2030 . Nu fotovoltaïsche energie al 66% van deze doelstelling haalt, zou windenergie in de stad het resterende gat kunnen opvullen. Alleen al op het proefgebouw kunnen uiteindelijk tien windturbines worden geïnstalleerd, en veel andere daken in Brussel hebben een vergelijkbaar potentieel.

Het voordeel van windenergie in de stad is dat het zonne-energie aanvult: stabiele productie het hele jaar door met een zichtbaar rendement, in tegenstelling tot fotovoltaïsche panelen waarvan het rendement varieert afhankelijk van de hoeveelheid zonlicht.

Geothermische energie en verwarmingsnetwerken: ondergrondse innovatie

Het Be.Share-project: een Europese pionier

Het Be.Share project gelanceerd in de Brusselse Noordwijk, is het eerste koolstofarme verwarmingsnetwerk in de regio. Medegefinancierd door 5 miljoen van de Europese Unie Dit project, dat deel uitmaakt van het programma European Urban Initiative, illustreert de ambitie van Brussel om af te stappen van fossiele brandstoffen.

Het netwerk werkt bij lage temperaturen door twee innovatieve bronnen te combineren:

• Geothermische energie warmteterugwinning onder openbare ruimtes, met name in het Maximilienpark

• Riothermie terugwinning van warmte uit afvalwater dat in riolen circuleert

Regionaal geothermisch potentieel

Geothermische energie in Brussel is geconcentreerd in ondiepe ondiepe installaties (50 tot 200 m) door gebruik te maken van de constante temperatuur van de ondergrond (10 tot 14°C op een diepte van 20-30 m). De bijbehorende geothermische warmtepompen bieden een uitstekende energie-efficiëntie 5 kW thermische energie geproduceerd voor slechts 1 kW verbruikte elektriciteit.

De website geothermie.brussels geeft een overzicht van de onderzoeksprojecten die worden uitgevoerd door de Brusselse universiteiten (ULB, VUB) en de Belgische Geologische Dienst om de ontwikkeling van deze sector te optimaliseren.

Energiegemeenschappen: de revolutie van de burger

Exponentiële groei

Sinds het regelgevingskader in april 2022 van kracht werd, hebben de Brusselse Energiegemeenschappen een opmerkelijke groei gekend. Meer dan 1.000 deelnemers zijn nu betrokken bij lokale projecten voor het delen van elektriciteit, wat aantoont dat de Brusselaars geïnteresseerd zijn in gedecentraliseerde, gemeenschappelijke energie.

Brugel, de Brusselse regulator, heeft toestemming gegeven voor 5 nieuwe energiegemeenschappen tegen 2025 Deze projecten worden gerund door buurtbewoners, verenigingen en spelers. Deze projecten versterken de zelfvoorziening op energiegebied en creëren sociale banden op buurtniveau.

Drie complementaire modellen

De Brusselse regelgeving erkent drie soorten energie-uitwisseling :

1. Peer-to-peer delen tussen twee mensen of naburige gebouwen

2. Delen binnen een gebouw binnen hetzelfde gebouw of condominium

3. Energiegemeenschap uitgebreid netwerk met meerdere producenten en consumenten in verschillende gebouwen

Positieve feedback

De eerste Energy Communities, zoals het proefproject in Ganshoren dat in 2023 van start ging, laten bemoedigende resultaten zien. Deelnemers profiteren van besparen op hun energierekening terwijl ze bijdragen aan de lokale ecologische transitie.

De Facilitator voor energieverdeling en gemeenschappen facilitator biedt gratis ondersteuning aan projectontwikkelaars en vereenvoudigt de administratieve en technische procedures.

Economische en milieu-impact

Gekwantificeerde voordelen

De kosten-batenstudie van Brugel toont de positieve impact van energiegemeenschappen: 138 tot 2.762 kt vermeden CO2 uitstoot in de periode 2023-2042, afhankelijk van het scenario. Deze projecten vertragen investeringen in netwerkversterking, met name foto’s van injectie van hernieuwbare elektriciteit.

Brandstofarmoede bestrijden

Energiegemeenschappen zijn een koolstofvrij instrument om brandstofarmoede aan te pakken Het Be.Share-project betrekt huishoudens met een laag inkomen bij het ontwerp en zorgt zo voor een inclusieve aanpak. Het Be.Share-project betrekt 331 huishoudens met een laag inkomen bij het ontwerp en zorgt zo voor een inclusieve aanpak.

Uitdagingen en vooruitzichten

Uitfasering van fossiele brandstoffen

De regio versnelt de overstap van fossiele brandstoffen: verbod op stookolieketels vanaf juni 2025 Deze maatregelen creëren een dynamiek ten gunste van hernieuwbare energie. Deze maatregelen creëren een dynamiek ten gunste van hernieuwbare energie.

Doelen voor 2030-2050

Tegen 2030 streeft Brussel naar 11.700 GWh hernieuwbare energie en een 55% minder uitstoot van broeikasgassen . Tegen 2050 moeten we koolstofneutraal zijn, wat een volledige transformatie van het regionale energiesysteem vereist.

Warmtenetten, die momenteel marginaal zijn (minder dan 1% in België), moeten op grote schaal worden ontwikkeld om de Europese normen te halen (15% in Frankrijk, 65% in Zweden).

Brussel, een laboratorium voor de energietransitie

De energietransitie in Brussel combineert technologische innovatie, betrokkenheid van burgers en politieke wil. Proefprojecten met windenergie in de stad, geothermische verwarmingsnetwerken en de groei van energiegemeenschappen positioneren de regio als een Europees laboratorium voor koolstofarme oplossingen.

Het omvormen van een eeuwenoud energiesysteem in slechts tien jaar tijd blijft een enorme uitdaging. Maar de eerste resultaten – 23.000 zonne-installaties, 1.000 deelnemers aan energiegemeenschappen, innovatieve geothermische projecten – schetsen de contouren van een echt duurzame hoofdstad.

Het jaar 2025 markeert een keerpunt met het verbod op fossiel gestookte boilers en de versnelling van Europese investeringen. Brussel schrijft daarmee een nieuwe bladzijde in haar energiegeschiedenis, waarbij klimaatambities worden verzoend met sociale rechtvaardigheid.