Wanneer een milieumaatregel verandert in een administratieve vaudeville, met wendingen, verraad en coups de théâtre die de grootste Belgische klassiekers waardig zijn.

Ah, de Brusselse lage-emissiezone (LEZ)! Dit is een perfect voorbeeld van wat België het beste kan: van een eenvoudig idee een heuse administratieve tv-serie maken. Sinds 2016 biedt deze milieusaga ons wendingen en coups de théâtre met de regelmaat van een onaangepaste metronoom.

2016-2017 : Het begin van een groot avontuur

Het begon allemaal in juni 2016, toen onze volksvertegenwoordigers tot hun verbijstering ontdekten dat de lucht in Brussel niet zo zuiver was als die in de Ardennen. Wat een verrassing! De afspraak was gemaakt: er moest een lage-emissiezone komen in Brussel. Een revolutionair idee, geïnspireerd door… de rest van Europa, die deze maatregelen al jaren toepast.

Het project krijgt vorm met milieuminister Céline Fremault (CDH) aan het roer. Het idee lijkt eenvoudig: de meest vervuilende voertuigen geleidelijk verbieden zodat de Brusselaars kunnen ademen zonder gasmasker.

2018 : Het Fremault-tijdperk – Geboorte van een LEZ

Op 1 januari 2018 is de LEZ officieel van start gegaan. Eerste fase: het weren van de oudste en meest vervuilende voertuigen. Er is een progressief tijdschema opgesteld dat voorziet in de geleidelijke uitsluiting van voertuigen volgens hun Euro LEZ Brussel-normen.

“Eindelijk!” zeggen de longen van Brussel. Want ja, het is een wonder van de administratieve wetenschap dat vanaf 2018, zien we een vermindering van de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen. De LEZ werkt! Wie had dat gedacht?

2019-2023 : De jaren van stille expansie

Tijdens deze jaren, de LEZ bleef vooruitgang te boeken volgens de oorspronkelijke planning. Elke fase is voltooid zonder grote problemen:

• 1 januari 2020: Tot ziens tegen nog oudere voertuigen
• 1 januari 2022: nieuwe ronde beperkingen
• 1 januari 2024: dieselvoertuigen van vóór 2006 worden persona non grata

De resultaten zijn overtuigend: tot 30% minder vervuilende stoffen tegen 2022. De Brusselaars ademen makkelijker, de fijnstof neemt af en iedereen lijkt tevreden… Tot de deadline van 2025 in zicht komt.

2024: Het jaar van de gevaren

September 2024: Het grote verraad

Dat is wanneer het verhaal nam een wending voor het erger. In september 2024, de nieuwe MR-PS-Engagés coalitie plotseling besloten dat misschien deze LEZ was te snel gaat na alles. Te veel Brusselaars zou worden “beïnvloed” door de geplande verbod op Euro 5 diesel-en Euro 2 benzine-auto’s op 1 januari 2025.

De debatten in het Brusselse parlement draaiden in september uit op chaos. “Er is geen respect” was de verontwaardigde reactie. De ecologen beschuldigen, de liberalen vertragen en de socialisten navigeren.

Oktober 2024: De Fatidische Stemming

Op 4 oktober 2024 was het dan zover: het Brussels Parlement stemde voor uitstel van de LEZ. Elf stemmen voor, drie tegen en één onthouding. Het nieuwe tijdschema? Twee jaar uitgesteld tot 2027.

Prachtig! Zo verandert een coherent milieubeleid in een wetgevende jojo. De meest vervuilende voertuigen krijgen twee jaar respijt, tot grote vreugde van de Brusselse longen, die vrolijk verder kunnen dichtslibben.

September 2025: De terugkeer van wraak

11 september 2025: Het Constitutioneel Hof staat centraal

Maar toen, op 11 september 2025, verscheen het Grondwettelijk Hof als een gerechtelijke deus ex machina en schortte het bevel tot uitstel eenvoudig op. Verrassing! De rechters oordeelden dat er“onherstelbare schade” was door het uitstellen van deze milieumaatregelen.

Niet-juridische vertaling: “Dames en heren van het parlement, u knoeit met het milieu en wij zetten de zaken recht”.

De grote administratieve waas

Het resultaat van al dit getreuzel? Euro 5-dieselvoertuigen en Euro 2-benzinevoertuigen worden officieel verboden vanaf 1 januari 2025, maar niemand krijgt “voorlopig” een boete. Totdat de autoriteiten “het systeem weer activeren”.

Je zit midden in administratief surrealisme: je bent illegaal, maar niet echt, nou ja, maar je wordt niet gestraft… nog niet. Dat is consistentie voor jou!

De acteurs in deze komedie

Les Partisans du Report (MR-PS-Engagés)

“We moeten realistisch zijn, mensen kunnen het zich niet veroorloven om van auto te veranderen!”

Plotseling, in 2024, ontdekken deze gekozen vertegenwoordigers dat hun kiezers in Euro 5 dieselauto’s rijden. Verbazingwekkend, nietwaar? Alsof we niet op de hoogte waren van deze deadline sinds… 2018!

De verdedigers van de LEZ (Groen-Ecolo-DéFI)

DéFI beschreef het uitstel als een “slordige politieke zet van de pseudo-ingenieurs”. Groen hekelde een “bom onder de regeringsonderhandelingen”.

Automobilisten

Ergens verloren tussen toelating, verbod, uitstel, opschorting van uitstel… Ze weten niet meer of ze mogen rijden of niet. Welkom in Brussel!

De kalender van het absurde

• 2016: “We gaan een LEZ doen!”
• 2018: “Daar gaan we, progressieve dienstregeling tot 2035!”
• 2024: “Oh nee, uiteindelijk stellen we het twee jaar uit”.
• 2025: “Re-no, de rechtbanken zeggen dat we het recht niet hebben”.
• 2025 bis: “OK, je bent verbannen maar we gaan je niet opschrijven”.

Bijkomstige slachtoffers

Milieu

Er is geen wettelijke pauze voor fijne deeltjes. Terwijl onze gekozen vertegenwoordigers pingpong spelen, gaan de 400 vroegtijdige sterfgevallen door luchtvervuiling elk jaar door.

De burgers

Tussen degenen die hun auto veranderd in afwachting van de LEZ en degenen die hun aankoop uitgesteld na het uitstel, iedereen verliest. Behalve dealers, misschien.

Politieke geloofwaardigheid

Maar dat is een soort die in Brussel al lang op het punt van uitsterven staat.

En nu?

Dus hier hebben we een spook LEZ: officieel van kracht volgens de rechtbanken, officieel uitgesteld volgens het Parlement, officieel niet toegepast volgens de administratie. Een meesterwerk van de Belgische verwarring!

Automobilisten bevinden zich in de kafkaiaanse situatie dat ze niet weten of ze mogen rijden of niet. Afdelingen krabben zich achter de oren bij hun pogingen om “het systeem weer te activeren”. Milieuactivisten zijn woedend. Liberalen rekken tijd. En ondertussen gaan de fijnstofdeeltjes door met hun stedelijk ballet, onverschillig voor het uitstelgedrag van de mens.

Vooruitzichten voor de toekomst

Volgens het oorspronkelijke tijdschema moeten dieselvoertuigen vanaf 2030 geleidelijk verdwijnen en benzinevoertuigen vanaf 2035. In dit tempo vragen we ons af hoeveel schorsingen, uitstellen, tegen-uitstellen en opnieuw schorsen er nog in het verschiet liggen.

Want één ding is zeker: zelfs als je in Brussel iets goeds wilt doen voor het milieu, slaag je erin om een administratieve impasse te creëren. Het is een talent!

In afwachting van een hypothetische opheldering kunnen de Brusselaars blijven ademen… met mate. En kijken naar het stichtelijke schouwspel van een democratie die erin slaagt om van een volksgezondheidsmaatregel een institutionele vaudeville te maken.

Tot de volgende aflevering van deze oneindige serie!