Brekend nieuws in Brussel: de nieuwe naam van de SAMU social de Bruxelles… ” New Samusocial* ” (de asterisk is geen typfout, het is tijdelijk, ja het is). New Samusocial*” (het sterretje is geen tikfout, het is tijdelijk, jawel), we geven toe dat het brainstormen niet uitputtend was: het is officieel “de wettelijke naam van de nieuwe entiteit”, in afwachting van iets beters. Het managementteam kan niet worden beschuldigd van overdreven creativiteit en, zoals de Brusselse politiek zou zeggen, “wait and see” – misschien levert urban marketing uiteindelijk een onverwacht juweeltje op.

Maar zien we achter deze wens tot verandering een eenvoudig communicatieplan om het publiek gerust te stellen na de oude tegenslagen of een echte revolutie in het bestuur? De structurele veranderingen lijken echt te zijn: de Raad van Bestuur staat open voor de burgermaatschappij (hallo!), met vijf bestuurders uit de daklozen- en vrijwilligerssector, naast zes vertegenwoordigers van de Brusselse regeringspartijen, elk met hun eigen kleurrijke badge.

Waarom zou je je naam veranderen? Is het echt anders?

2017: het schandaal brak uit. Beloningen vlogen over de toonbank, transparantie en vertrouwen kelderden – dakloosheid op de grond, misstanden achter de schermen. De regionale bijeenkomsten raakten in rep en roer, waarbij iedereen beloofde dat “het deze keer de juiste tijd is”. Oplossing: ontbind de organisatie, verander het statuut in dat van een publieke vereniging en bereid een nieuw Samusocial voor, met een voor het publiek veilig stempel. Nieuwe naam, nieuwe resoluties, nieuwe handtekeningen… en dezelfde vraag in ieders hoofd: gaat dit echt veranderen?

Bestuur: pluralisme, transparantie en het maatschappelijk middenveld voorop

Het nieuwe bestuur van Samusocial bestaat uit 11 bestuurders, waaronder 6 vertegenwoordigers van regionale overheden uit vijf verschillende partijen, en 5 bestuurders uit de daklozensector en het maatschappelijk middenveld. De voorzitter van de raad is apolitiek en moet afkomstig zijn uit de humanitaire of vrijwilligerssector, als garantie voor integriteit en sociale ervaring.

Governance past strikte regels toe:

• Geen vergoeding voor bestuursleden.

• Dubbele handtekening vereist voor elke handeling of uitgave (garantie tegen machtsconcentratie in een paar handen).

• Einde van de functie van algemeen directeur, dagelijks beheer toevertrouwd aan een niet-politieke algemeen directeur.

• Vertegenwoordigers van de vrijwilligerssector spelen een centrale rol bij het begeleiden en controleren van de missies.

De raad is daarom een plek voor gezamenlijk bestuur en debat, waar het maatschappelijk middenveld niet slechts een alibi is, maar betrokken wordt bij strategische keuzes.

Wie vormen de Raad van Bestuur aan de kant van het maatschappelijk middenveld?

De vijf huidige directeuren, die het maatschappelijk middenveld en de daklozensector vertegenwoordigen (volgens de officiële informatie van Samusocial), zijn afkomstig van erkende sociale hulporganisaties in Brussel:

• Stéphane Heymans (Médecins du Monde)

• Sarah Lorand (Gemeenschapsgezondheidszorg / Sint-Pietersziekenhuis)

• Laurent Demoulin (alias Diogènes)

• Delphine De Bleeker (schuldbemiddeling, ex-Croix-Rouge)

• Er moet een onafhankelijk lid worden benoemd om het panel aan te vullen.

Governance: het maatschappelijk middenveld op het menu… maar niet zonder een check-up

De openheid is een goede zaak. Voortaan hebben niet alleen de politieke partijen (PS, MR, Ecolo, enz.) zitting in de Raad van Bestuur, maar steekt ook het maatschappelijk middenveld zijn hand op: Diogènes, Santé Communautaire, Médecins du Monde en andere professionals uit het veld zijn allemaal uitgenodigd om deel te nemen aan een onbetaalde casting-sessie. Nu dubbele handtekeningen verplicht zijn, is het niet langer de directeur die de lakens uitdeelt – de goedkeuringen zijn net zo talrijk als de notulen en iedereen applaudisseert. Maar aangezien wantrouwen aan de orde van de dag blijft, vragen we ons af wat elk lid doet… en vooral, hoeveel publiek geld er in de pot van de vereniging terechtkomt. Laten we de achtergrond check doen: Diogènes? Regionale financiering, particuliere donaties, gezamenlijke gemeenschapscommissie. Médecins du Monde? Bingo: het Brussels Gewest betaalde hen 7,4 miljoen in 2024 – wat betekent dat de linkerhand van Samusocial vaak naar de rechterhand van zijn vrienden in het bestuur gaat. Volksgezondheid? Meer subsidies, meer overheidsgeld, alles wordt gecontroleerd bij elke audit, maar de pot staat wagenwijd open.

Missies: nobel, precies, onbetwistbaar… zolang je je oriëntatie niet verliest

Een bed, een maaltijd, zorg, steun, begeleiding: alle acties van New Samusocial zijn lovenswaardig altruïstisch. Veldwerk, opvangcentra, zorg ter plaatse, telefonische hulplijnen… De behoefte aan hulp kan onmogelijk in twijfel worden getrokken. Maar in de kleine wereld van de Brusselse politiek zijn traceerbaarheid en zorgvuldigheid niet bepaald voorouderlijke tradities. De financiële verslagen stromen binnen, de audits volgen elkaar in hoog tempo op en ze doen alsof ze geloven dat al het geld deze keer daar terechtkomt waar het hoort. Na vijftig jaar PS-gewoonte is de scepsis niet verdwenen. Ja, het bestuur publiceert alles, ja er zijn controles, ja het publiek kan de subsidies raadplegen. Maar de reflex van de vriendelijke belastingbetaler blijft: “Afwachten”.

Waarom moet de SP ons meer overtuigen dan wie dan ook?

Omdat Samusocial lange tijd heeft gediend als een speeltuin voor een paar partij apparatsjiks. Tussen de wonderbaarlijke beloningspakketten, de bijkomende voordelen en het gebrek aan verantwoording, heeft iedereen begrepen dat goed bestuur bij het Nieuwe Samusocial draait om striktheid en externe controle, niet om politieke afstamming. Hoewel de Socialistische Partij nu transparantie en sociale rechtvaardigheid belooft, zal er iets meer nodig zijn dan officiële bulletins om het collectieve vertrouwen te winnen. Het maatschappelijk middenveld is goed, permanente controle is beter.

Het grote ballet van financiering… publiek, natuurlijk

Diogènes, Médecins du Monde, Santé Communautaire: allemaal vormen ze de kern van de Nieuwe Samusociale Raad, allemaal voeren ze onberispelijke missies uit voor de meest kwetsbaren. Maar ze ontvangen ook allemaal een aanzienlijk deel van hun budget uit overheidssubsidies. Tussen twee audits en twee persberichten kunnen burgers zich afvragen of er niet een zweem van budgettaire verwantschap is in het grote Brusselse welzijnscircuit… De verenigingen zijn geselecteerd op hun expertise, hun onafhankelijkheid en hun netwerk op het terrein. Maar het is nooit een slecht idee om te onthouden dat te veel nabijheid tussen validatie, beheer en toewijzing een recept is voor allerlei problemen. Kortom, we feliciteren, maar we houden een oogje in het zeil.

Conclusie: van adel tot eisen

Niemand trekt de nobelheid van de activiteiten van New Samusocial in twijfel, noch de toewijding van de verenigingen die het ondersteunen. De onzekerheid neemt toe, de uitdagingen vermenigvuldigen zich en de nood wordt steeds groter. Maar het publiek, gebroeid door de geschiedenis onder de PS en politieke beloften, eist nu bewijzen: cijfers, namen, audits en onfeilbare traceerbaarheid. Het Nieuwe Samusocial kan zijn naam veranderen, maar de echte verandering zal gemeten worden in de praktijk, niet in de communicatie.

In Brussel stopt de sociale crisis niet bij een gloednieuw toegangsbord. Het gaat er nu om dat elke publieke euro daadwerkelijk wordt gebruikt om uit de voorbije ramp te geraken. We applaudisseren, we hopen… en we wachten af. Afwachten, zoals de lokale politiek zou zeggen, voor de volgende rebranding.