Dreigende sluiting van de Centrale pour l’art contemporain: een bladzijde wordt omgeslagen

Nu de Stad Brussel te maken krijgt met steeds grotere budgettaire beperkingen, maakt de Centrale voor Hedendaagse Kunst zich op om in februari 2026 te stoppen. De laatste tentoonstelling, gewijd aan de Franse kunstenaar Grégoire Motte, opent deze donderdag in de etalage van het Sint-Katelijneplein en biedt een laatste blik op hedendaagse kunst.

Un dernier souffle: de tentoonstelling van Grégoire Motte

Concreet belicht het evenement, dat loopt tot 22 februari 2026, de mythologische verschijning van Witloof, opnieuw bekeken door Grégoire Motte. Deze installatie, die zichtbaar is vanaf de Sint-Katelijnestraat, speelt op de grens tussen sculptuur en verhaal en nodigt voorbijgangers uit om symbolen en het collectieve geheugen in vraag te stellen. In de praktijk wordt het raam van La Centrale een minimalistische tentoonstellingsruimte, waar de kunstenaar een dialoog creëert tussen planten en mythe. Deze nieuwste spotlight illustreert het vermogen van de structuur om elk seizoen een onverwacht podium te bieden aan opkomende en gevestigde kunstenaars.

Een kwetsbaar symbool: de geschiedenis en de rol van La Centrale

De Centrale pour l’art contemporain, die in 2006 werd geopend in de voormalige elektriciteitscentrale aan het Sint-Katelijneplein, heeft al snel haar strepen verdiend als een belangrijke instelling in de Belgische kunstscène. Op deze erfgoedlocatie, die deel uitmaakt van het historische weefsel van Brussel, vonden in bijna twintig jaar al meer dan honderd tentoonstellingen plaats. La Centrale heeft samenwerkingsverbanden opgezet met festivals, kunstscholen en galeries en draagt zo bij aan de culturele vitaliteit van de hoofdstad. Geconfronteerd met de opkomst van nieuwe kunstvormen en de concurrentie van privégaleries heeft de instelling zich echter ook onderscheiden door haar missie van toegankelijkheid: hedendaagse kunst zichtbaar en gratis maken, met name dankzij de wandeling in de etalage.

Budget en compromissen: waarom sluiten?

De beslissing van de stad Brussel, die burgemeester Philippe Close begin december aankondigde, maakt deel uit van de presentatie van de begroting voor 2026. In de praktijk hebben de lokale belastinginkomsten geen gelijke tred gehouden met de stijgende exploitatiekosten, waardoor de autoriteiten genoodzaakt zijn keuzes te maken. Philippe Close erkent dat de sluiting geen “luchthartige beslissing” was, maar rechtvaardigt de stap door de noodzaak om middelen te herschikken naar prioriteiten die urgenter worden geacht: schoolinfrastructuur, sociale hulp en onderhoud van het stedelijk erfgoed. Uiteindelijk is het de uitdaging om een structureel tekort binnen de perken te houden zonder de lokale belastingen te verhogen. Maar omdat cultuur vaak als een “variabele post” wordt beschouwd, lijkt het het eerste doelwit van bezuinigingen te zijn, ondanks de rol die cultuur speelt op het gebied van identiteit en economie.

Politieke reacties en controverse

De fracties van Ecolo en Groen protesteerden tegen deze “grote culturele tegenslag” en riepen op tot onmiddellijke opschorting van het besluit. Volgens hen is de sluiting van La Centrale een teken van een zorgwekkende terugtrekking van de publieke steun voor hedendaagse creatie. De reacties blijven niet beperkt tot de politieke sfeer: verschillende kunstenaars- en galeriehouderscollectieven hebben petities opgesteld en bijeenkomsten georganiseerd om te pleiten voor een tijdelijke subsidie of een publiek-privaat partnerschap. Maar de Stad, die geconfronteerd wordt met de complexiteit van het in evenwicht brengen van haar boeken, lijkt gesloten te zijn voor elke heronderhandeling tussen nu en het einde van het jaar.

Gevolgen voor de Brusselse kunstscène

Op middellange termijn zal het verdwijnen van La Centrale de Belgische hoofdstad beroven van een originele tentoonstellingsruimte, verankerd in een erfgoedgebouw en toegankelijk voor een breed publiek. Voor opkomende kunstenaars was La Centrale een springplank om te experimenteren buiten de commerciële circuits om. Voortaan zullen deze makers zich moeten wenden tot privégaleries, alternatieve kunstcentra of regionale instellingen, die niet altijd dezelfde voorwaarden van zichtbaarheid of gratis toegang bieden. Professionals vrezen een domino-effect: een versnipperde programmering, een gefragmenteerd publiek en een verlies aan samenhang voor het Brusselse artistieke ecosysteem.

Wat zijn de alternatieven en wat zijn de vooruitzichten?

In het licht van deze geplande leegstand worden verschillende mogelijkheden onderzocht om de site aan het Sint-Katelijneplein te herinvesteren. Sommige afgevaardigden hebben het over het ombouwen van de hal tot een culturele coworkingruimte, terwijl anderen een incubator voor artistieke starters of een uitbreiding van het Musée de la Ville de Bruxelles voorstellen. Daarnaast zijn er ook plannen voor een reizende “projectbox” die door verschillende wijken zou rijden als alternatieve manier om een gedecentraliseerd aanbod van hedendaagse kunst te behouden. Deze oplossingen zullen echter in grote mate afhangen van het vermogen van de Stad om financiële partnerschappen aan te gaan en particuliere spelers gerust te stellen over een medefinancieringsmodel.